மதுரையிலிருந்து 15 கி.மீ. தொலைவில் (நரசிங்கத்திலிருந்து 6 கி.மீ) திருமோகூர் உள்ளது. இங்கு காளமேகப் பெருமாள் கோவில் உள்ளது. பாண்டியரின் தலைநகரமாகத் திகழ்ந்த மதுரை மாநகருக்கு வடக்கே ஆனைமலைக்குக் கிழக்கே உள்ள வரலாற்றுச் சிறப்புமிக்க வைணவத் தலம் திருமோகூர். மோகனபுரம், கோயில்குடி, திரும்பூர் என்ற பல பெயர்கள் இதற்கு உண்டு. இரண்டாயிரம் ஆண்டுகளுக்கு முன்னர் சங்ககாலத்தில் பழையன் என்ற சிற்றரசனுக்கு உரிய ஊராக இது விளங்கியது என்று கருதுகின்றனர். அதில் சிறப்புமிக்க அறங்கூறும் நீதிசபை ஒன்று இருந்தது. கோசர்கள் என்ற வீரர்கள் அங்கு இருந்தனர். மோரியர்படை மோகூரைத் தாக்கிய போது பழையனுக்கு துணை புரிவதாக உறுதிமொழி அளித்திருந்த கோசர்கள் மோகூர் அவையகத்து ஆலமரத்தடியில் தோன்றி மோரியரை வென்று துரத்தினர். இவ்வூரில் குறுநிலமன்னன் பழையன் காத்து நின்ற காவல்மரமான வேம்பை சேரன் செங்குட்டுவன் வெட்டி வீழ்த்தினான் என்று சங்க இலக்கியங்களான மதுரைக் காஞ்சி, பதிற்றுப்பத்து, அகநானூறு முதலிய இலக்கியங்களில் மோகூர் பற்றிய செய்திகள் வருகின்றன. சிலப்பதிகாரத்திலும் மோகூர் பழையனின் காவல்மரமான வேம்பினைச் செங்குட்டுவன் வெட்டியழித்த செய்தி வருகின்றது. சங்ககாலத்து தமிழ்நாட்டு கரங்களைப் பற்றிக் குறிப்பிடும் தாலமி என்ற அலெக்சாண்டிரியாவின் வெளிநாட்டு ஆசிரியர் (கி.பி.140) தமிழ்நாட்டின் உள்நாட்டு நகரங்களில் ஒன்றாக மோகூரைக் குறிப்பிட்டுச் சென்றிருக்கின்றார். இதனால் மோகூர் என்று பெயர்பெற்று விளங்கிய வரலாற்றுச் சிறப்புமிக்க நகரம் சங்ககாலத்தில் தமிழ் மன்னர் ஆட்சியில் இருந்திருக்கிறது என்று கூறலாம். ஆனால் சங்ககாலத்தில் குறுநிலமன்னன் பழையன் காத்து நின்ற மோகூரே தற்போது வழங்கும் திருமோகூரா என்பதை வருங்காலத்தில் கிடைக்கும் வரலாற்றுச் சான்றுகள் தான் உறுதிப்படுத்த வேண்டும். திருமோகூர் சங்ககாலத்திற்குப் பின்னர் வைணவ வரலாற்றில் குறிப்பிடத்தக்க இடத்தைப் பெற்ற சமயத்தலமாக மாறியுள்ளது. கி.பி. 8-9 ஆம் நூற்றாண்டுகளில் வாழ்ந்த நம்மாழ்வார், திருமங்கையாழ்வார், பாசுரங்களில் இடம் பெற்றுள்ளது. இத்தலத்தில் திருமால் மோகினி அவதாரம் எடுத்ததாகக் கூறப்படுகிறது. நூற்றெட்டு திவ்யதேசங்களில் ஒன்றாகப் பாண்டிநாட்டு திவ்ய தேசமாக விளங்கி வருகிறது இத்திருத்தலத்திலுள்ள காளமேகப்பெருமாள் கோயிலை ஆழ்வார்கள் மட்டுமன்றி விசயநகரவேந்தர், நாயக்கர் காலங்களில் தோன்றிய ஆசாரியர்களும் புலவர்களும் பாடிப்பரவியுள்ளர் வடமொழிப் புராணங்களில் இத்தலத்தின் வரலாறு இடம் பெற்றுள்ளது. வைணவ ஆசாரியர்களான மணவாளமாமுனிகள் இயற்றிய திருவாய்மொழி நூற்றந்தாதியிலும் அழகிய மணவாளப் பெருமாள் இயற்றிய ஆசார்யஹிருதயம் என்ற வடமொழிச் சூத்திரத்திலும் திருமோகூர்கோயில் பெருமாளின் சிறப்பு கூறப்படுகிறது. மேலும் சிலேடைக் கவிஞர் காளமேகமும் தனிப்பாடல் ஒன்றின் மூலம் திருமோகூர் காளமேகத்தின் அருஞ்செயல்களைத் தொகுத்துப் பாடியுள்ளார். கி.பி. 17ஆம் நூற்றாண்டில் வாழ்ந்து அஷ்டபிரபந்தம் என்னும் எட்டுவகைச் சிற்றிலக்கியங்களை இயற்றிய இருமொழிப்புலமைபடைத்த அழகிய மணவாளதாசர் என்ற பெயர் கொண்ட பெரும்புலவர் பிள்ளைப்பெருமாள் ஐயங்கார் ஆவார். வைணவப் பெரியாரான இவரும் தாம் இயற்றிய நூற்றெட்டுத் திருப்பதியந்தாதி திருமோகூர் திருத்தலத்தைக் குறிப்பிட்டுப் பாடியுள்ளார். திருவாய்மொழியில் ‘தாளதாமரை' என்று தொடங்கும் பத்துப்பாடல்கள் மூலமாக நம்மாழ்வார் திருமோகூர் திருத்தலத்தின் பெருமையைப் பாடிப் பரவியுள்ளார். திருமோகூர் ஊரின் சிறப்பையும் அங்கு கொண்டகோயிலில் குடி கொண்டிருக்கும் பெருமாளின் அழகு, அருஞ்செயல், நற்கருணை ஆகியவற்றையும் எடுத்து மொழிகின்றார். வேறு கதி இல்லையென்று அவன் அடியினைச் சரண் அடைந்தவர்க்கு எல்லாமளிக்கும் இன்பனாகத் திகழ்வான் என்று கூறுகின்றார். திருமோகூர், அவர் காலத்தில் இருந்த நிலையினை அவர் பாடல்கள் நன்கு நமக்குக் காட்டுகின்றன. நான்கு வேதம் வல்ல நான்மறை வாணர்கள் இவ்வூரில் வாழ்ந்தார்கள். இவ்வூர் நீர்வளமும் நிலவளமும் நிறைந்ததாகத் திகழ்ந்தது. தாமரைத் தடாகமும் எட்டுத் திசைகளிலும் கரும்பும் செந்நெல்லும் விளைந்து கவின்பெரு வனப்புடன் உயர்ந்த சோலைகள், தன்பனண வயல்கள் சூழ்ந்து விளங்கிற்று என்று நம்மாழ்வார் பாடல் வரிகள் தெரிவிக்கின்றன. "தாளதாமரை தடம்அணிவயல் திருமோகூர்” "நலங்கொள் நான்மறைவாணர் வாழ் திருமோகூர்” "எண்திசையும் ஈன்கரும்போடு பெருஞ்செந்நெல்விளைய” "வாய்த்த தண்பணை வயல் சூழ் திருமோகூர்” "உயர்கொள்சோலை ஒண்தடமணியொளி திருமோகூர்” இத்தகு சிறப்புவாய்ந்த திருமோகூரில் குடியிருக்கும் பெருமாளின் கோயிலை வலம்வந்து நம்மாழ்வாரின் மனம் களிப்பால் கூத்தாடியது. திருமோகூரைச் சுற்றி வலம் வந்தாலே நம்பிறவித் துயர் அழியும் எனவும் தமது பாடல்களில் ஆழ்வார் சுட்டிக் காட்டுகின்றார். நம்மாழ்வாரை அடுத்து திருமங்கையாழ்வாரும் இத்திருத்தலத்தை அழகர்கோயிலோடு இணைத்து தமது சிறிய திருமடலில் குறிப்பிட்டுச் சென்றுள்ளார். "சீராரும் மாலிருஞ்சோலை திருமோகூர்" என்கிறார். தமிழ்நாட்டில் நாயக்கர் காலத்தில் இரண்டு பொருள்பட சிலேடைக் கவிபாடுவதிலும் வசைப்பாடல் பாடுவதிலும் கொடிகட்டிப் பறந்த கவிஞர் காளமேகம் ஆவார். அவரது வாக்கிலும் திருமோகூர் காளமேகப் பெருமாள் வாழ்த்தப்பட்டுள்ளார். திருமோகூர்ப் பெருமாள் இரணியனை (பொன்னன்) அவனது மகனுக்காக கூரிய நகத்தால் வயிற்றைக் கீறி அழித்தார். இராவணனை (வாள் அரக்கன்) அமரர்க்காக அம்பால் தலையைக் கொய்தார். கெளரவர்களைப் (நூற்றுவரை) பாண்டவர்களுக்காகப் பாரதப்போரில் சங்கொலியால் போரில் வீழ்த்தினார். பாரிசாதச்சோலையைச் சத்தியபாமாவின் காதல் நட்பிற்காக கருடனால் கொண்டு வந்தார். வில்லை சீதைக்காக தன்தோள் வலியால் இறுத்தார். கத்தும்கடலை வழிக்காக வானரங்களைக் கொண்டு அடைந்தார் என்று காளமேகம் பாடியுள்ளார். தனது ஒரே பாடலில் திருமாலின் ஆறு அருட்செயல்களை அடக்கிக் காட்டியுள்ளார். நரசிம்ம அவதாரம், இராம அவதாரம், கண்ணன் அவதாரம் எடுத்து பெருமாள் செய்த செயல்கள் காளமேகப் புலவரால் திருமோகூர் பெருமாளின் பெருமைகளாக அவரது தனிப்பாடல் ஒன்றில் எடுத்துக் கூறப்படுகின்றது. “பொன்னனை வாள்அரக்கனை நூற்றுவரைக் காவைப் பொருசிலையைக் கனைகடலைப் பொன்னன் ஈன்ற நன்மகற்காய்ச் சுரர்க்காய் ஐவருக்காய்க் காதல் நட்பினுக்காய்ச் சானகிக்காய் நடவைக்காக மன்னுகிரால் வடிக்கணையால் வளையால் புள்ளால் வயங்குதோள் வலியால் வானரங்களாலும் முன்னுடல் கீறிச் சிரங்கொண்டு அமரில் முதலொடுங் கொண்(டு) இறுத்தடைத்தான் மோகூரானே.“இக்கோவிலிலுள்ள பல மண்டபங்கள் சிவகங்கைச் சீமையை ஆட்சிபுரிந்த மருது சகோதரர்களின் திருப்பணியாகும். தமிழ் மக்களின் சிற்ப, கட்டடத் திறனுக்கு ஒர் எடுத்துக்காட்டாக விளங்கும் ஒரு சிறந்த வைணவத் தலமாக இக்கோவில் விளங்குகிறது. மூலவர் காளமேகப் பெருமாளின் சந்நிதி உயரமான அதிட்டானத்தின் மீது அமைக்கப்பட்டுள்ள கட்டுமான கற்கோவிலாகும், இதன் கொடுங்கைகளும், இதர சிற்ப வேலைப்பாடுகளும் சிறப்புமிக்கவை. தாயார் மோகனவல்லி எனப்படுகிறார். இக்கோவிலின் கம்பத்தடி மண்டபம் ஒரு சிற்பக் கருவூலமாக உள்ளது. இம்மண்டபத்திலுள்ள இராமர், சீதை, லக்ஷ்மணர், ஆஞ்சநேயர், மன்மதன், ரதி ஆகியோரின் உருவங்களைக்கொண்ட ஒற்றைக் கல்லினாலான சிற்பங்கள் சிறந்த கலைச் செல்வங்களாகும். யாளிகளின் உருவங்களைத் தாங்கிய தூண்கள் அரிய வேலைப்பாட்டினைக் கொண்டுள்ளன. இம்மண்டபத்தில், சந்நிதியை நோக்கியவாறு, மருது சகோதரர்களின் ஆளுயரக் கற்றூண் உருவங்கள் அழகுடன் காட்சியளிக்கின்றன.